Het belangrijkste doel van seks is het maken van baby’s, toch? Dat is hoe het overal in de natuur is. Zo beschouwd heb ik nu voor het eerst in mijn leven seks op een eigenlijke manier ingezet. Toch blijkt het in de geschiedenis van de mensheid niet zo simpel te liggen.
In de tijd voor de landbouwrevolutie (tot zo’n 10,000 jaar geleden) woonden mensen samen in groepen. Als jager-verzamelaars leidden ze een precair bestaan, en de beste manier om te overleven was als gemeenschap. Dit betekende dat alles gedeeld werd, inclusief seksuele contacten. Kinderen werden in de groep opgevoed.
De functie van seks in deze groepen was in de eerste plaats het verstevigen van de sociale banden tussen de leden van de gemeenschap. Dit gedrag deelden we met de bonobo en de chimpanzee, die allebei ook veel seks hebben in verhouding met het aantal geboortes. Dit is een interessante TED talk daarover. De wetenschap dat we op deze manier leefden, kan ons een nieuwe kijk geven op seksualiteit en maakt ook duidelijk dat seks niet beperkt is tot geslachtsverkeer tussen een man en een vrouw.
Waarschijnlijk was het voor de vroege jager-verzamelaars in hun groepen helemaal niet zo duidelijk dat mannen een aandeel hebben in de voortplanting. Ook tegenwoordig zijn er nog traditionele samenlevingen met een cultuur waar de link tussen seks en zwangerschap helemaal niet wordt gelegd. Er is een goede kans dat mensen dit pas doorkregen toen ze dieren begonnen te fokken.
Hiermee bleef het wonder van nieuw leven lang een mysterie dat was voorbehouden aan vrouwen. In een interessant artikel van Katharina Rebay-Salisbury over dit onderwerp, noemt ze een 25,000-jaar oud beeldje van een vrouw, dat opgegraven is in Willendorf (Oostenrijk). Zelf kan ik een beetje meevoelen met deze vrouw — zie het plaatje hierboven — nu ik langzaam maar zeker word opgeblazen tot de proporties van een vruchtbaarheidsgodin.
Over de precieze functie van dit beeldje kunnen we alleen maar speculeren. Dat is ook wat Amanda Foreman zegt in de BBC documentaire The Ascent of Woman, als ze het heeft over een vergelijkbaar beeldje dat is gevonden in Çatalhöyük, een prehistorische nederzetting in Turkije:
Hoewel we nooit zullen weten wat ze voor de mensen van Çatalhöyük betekende, laat ze zien dat in een onzekere, pre-agrarische wereld, waar overleven nauw verbonden was met de grillen van de natuur, het vermogen van een vrouw om nieuw leven te produceren een speciale, misschien zelfs heilige symboliek aannam.
Wat mij raakt, is dat er in deze vroege tijden zoveel respect was voor vrouwen. Misschien was dit gebaseerd op hun vermogen om zwanger te raken, maar ik denk dat het ook breder was. Vrouwen als genezers en raadgevers deden niet onder voor mannen.
Dat veranderde radicaal toen de mens door de ontwikkeling van de landbouw minder onderworpen was aan de grillen van de natuur. De egalitaire samenleving van de jager-verzamelaars maakte plaats voor een maatschappij waarin bezit en macht in handen van mannen kwamen, die daarmee ook de controle hadden over de seksualiteit van de vrouw (bijvoorbeeld voor het produceren van erfgenamen). Door de geschiedenis heen en tot op de dag van vandaag zijn vrouwen vaak niet meer dan bezit geweest.
De kunst die de vroegste menselijke bewoners van Europa ons hebben achtergelaten, is een uitbundige viering van de kracht en onafhankelijkheid van vrouwen. Iets dat we hard nodig hebben in deze tijd van #MeToo.
Foto credits vrouw van Willendorf: By Venus_von_Willendorf_01.jpg: User:MatthiasKabel derivative work: Jbarta (talk) — Venus_von_Willendorf_01.jpg, CC BY 2.5, Link
Interessant theorie. Ook wel mooi. Wel gebaseerd op interpretaties en waarschijnlijkheden. Maar ja, dat zijn veel historische theorieën en zeker als het gaat over de prehistorie. Is ook boeiend om eens na te gaan hoe het Genesisverhaal beïnvloed is door ander culturen uit de historie
Mooi hoor de archeologische vondsten en de seculiere hypothesen, maar de morele leegte grijnst je aan. Geef mij maar Genesis 2,Galaten 3, ed.