De afgelopen weken zijn dieren volop deel geweest van onze sociale omgev­ing. In de keuken had­den de hon­den het beste plek­je bij de kachel. Behalve lekker warm was het ook alti­jd gezel­lig om daar bij te zit­ten en ze achter hun oort­jes te krabbe­len. Onder­tussen wer­den er pogin­gen gedaan om de drie kat­jes op te voe­den, die veel streken uithaalden maar ook graag op schoot kropen. Ze waren hele­maal deel van het gezin.

In dit stuk wil ik weer wat gedacht­en delen over mijn favori­ete onder­w­erp: onze relatie met dieren. Spec­i­fiek gaat het over veg­an­isme als een uit­ing van liefde en een vorm van geweld­loos verzet. Ik neem een chris­telijke inval­shoek, maar het onder­w­erp is miss­chien uni­verseel genoeg voor anderen.

Is het ‘sen­ti­menteel’ om huis­dieren te zien als deel van het gezin, of zelfs zover te gaan om geen enkel dier pijn te willen doen? De Oxfordse the­oloog Andrew Linzey vin­dt van niet. Het­zelfde zou namelijk des­ti­jds over Jezus gezegd kun­nen wor­den; hij hield zich niet aan de alge­meen geac­cepteerde gren­zen van welke mensen mede­do­gen ver­di­en­den maar sloot vriend­schap met tol­lenaars en prostituees:

In onze tijd betekent één zijn met Chris­tus een uit­brei­d­ing van onze morele gevoe­ligheid die net zo beledi­gend en bedreigend is voor de machtheb­bers als de com­passie van Jezus was in zijn tijd.

Gods liefde beperkt zich niet tot mensen. God is een trouwe schep­per, en verbindt zich aan alles wat hij heeft gemaakt (Gen­e­sis 9)¹. George Mac­Don­ald, een grote inspi­ra­tor van C.S. Lewis, schreef over God trouwe zorg voor dieren:

Zij die weinig hopen, kun­nen niet veel groeien. Zelfs de heer­lijkheid van God moet voor hen iets kleins zijn, want hun hoop is zo klein dat het niet waard is om zich erover te ver­heugen. Dat hij een trouwe schep­per is, betekent niets voor hen als het gaat om veruit het groot­ste deel van de schep­se­len die hij heeft gemaakt!

Gods gren­zeloze liefde voor alles wat bestaat is de basis van ons geloof en onze eigen liefde. Liefde streeft alti­jd naar een­heid en heel­heid. Gand­hi² had het over de wet van de liefde, zoals Jezus dat ook leerde in de twee gebo­den: Heb God lief, en uw naaste als uzelf (Mat­teüs 22).

De eerste chris­te­nen geloof­den dat liefde en het doden van mensen niet samengin­gen, en weiger­den mil­i­taire dienst. Dit veran­derde echter toen de Romeinse keiz­er chris­ten werd. Augusti­nus was uitein­delijk degene die het leer­stuk omdraaide en zei dat oor­log was toeges­taan als het voor de goede zaak was en met de juiste geestelijke instelling werd uit­gevo­erd. Als je je vijand liefhad, was het geen prob­leem om hem te doden.

Ik kan het niet helpen om hier een par­al­lel in te zien met de huidi­ge houd­ing van chris­te­nen tegen­over dieren. We zor­gen goed voor de dieren die we hebben, en doen ons best om goede rent­meesters te zijn van de schep­ping. Maar zien we dat de liefde van God aan­wezig is in elke boom en elk kuiken­t­je dat uit het ei kruipt? Mak­en we beslissin­gen door Gods liefde in ons of door ons gulzige ego?

Hier­mee wil ik nie­mand vero­orde­len, en al hele­maal niet claimen dat mijn lev­enssti­jl per­fect is. Feit is dat we om zelf te kun­nen lev­en er nooit onder uit komen om de natu­ur te manip­uleren en daarmee te beschadi­gen. Maar de mate waarin onze huidi­ge maatschap­pij dat doet is com­pleet doorges­la­gen, en de meeste gevol­gen van ons con­sump­tiepa­troon zien we zelf niet. De dieren in de bio-indus­trie zijn daar een voor­beeld van.

Liefde voor dieren is niet sen­ti­menteel, maar juist een teken van Gods Koninkrijk. Het is een kracht om reken­ing mee te houden. In het eerste citaat van Linzey noemt hij dat onze com­passie een bedreig­ing is voor de huidi­ge macht. De onder­ti­tel van Kurlansky’s boek over geweld­loosheid noemt het niet voor niets “een gevaar­lijk idee”. Veg­an­isme is een van de manieren om je te verzetten tegen de macht van de voed­selin­dus­trie. Zon­der hier­bij mensen te hat­en, maar juist door vriend­schap­pen te sluiten en de liefde haar werk te lat­en doen.

Voet­noten

1. God is natu­urlijk niet man­nelijk of vrouwelijk, maar ik gebruik in dit stuk de man­nelijke vorm.
2. Meer over Gand­hi en geweld­loosheid in een eerdere blog: De grote kleine man. De zes principes van Mar­tin Luther King Jr. zijn ook inspirerend.

Bron­nen

• Andrew Linzey, 1998. Ani­mal Gospel
• George Mac­Don­ald, 1892. The Hope of the Gospel
• Mark Kurlan­sky, 2006. Non­vi­o­lence: The his­to­ry of a dan­ger­ous idea
• Wen­dell Berry, in: Llewellyn Vaugh­an-Lee (edi­tor), 2016. Spir­i­tu­al Ecology