Voor mij is de Europese Unie altijd een fact of life geweest. In groep acht kregen we een Euro-paspoort als voorbereiding op de invoering van de euro. Er stond een quiz in waarmee je kon uitvinden of je een Nederlander, Europeaan of Wereldburger was. Ik kan me niet meer precies herinneren wat mijn resultaat was, maar het was in ieder geval niet ‘Nederlander’… Nu we in Engeland wonen en er hier opeens gesproken wordt over ‘uit de Europese Unie stappen’, begint mijn wereldbeeld te schuiven. Wat is dat voor een gekkigheid? Maar het is ook een goede gelegenheid voor een opfriscursus over wat de Europese Unie eigenlijk is. Het onderstaande filmpje vond ik wel verhelderend.
https://youtu.be/ihJOJEhTp2g
Het Verenigd Koninkrijk heeft nooit een hele warme band gehad met de rest van Europa. Dit BBC-artikel gooit het op “Britain’s island mentality, combined with an imperial hangover”. Het land sloot zich pas laat aan bij de EEC (European Economic Community). In de jaren tachtig verzette Margaret Thatcher zich tegen de verdere eenwording waar Brussel op afstuurde. Maar ze kreeg hiervoor geen steun van haar kabinet en kon niet voorkomen dat de UK in 1993 meedeed met het Verdrag van Maastricht. Het land is nu een halfslachtig lid van de Europese Unie: De euro is er hier nooit doorgekomen en Engeland is geen lid van de Schengen zone met open grenzen.
De knipperlicht-relatie van de UK met de Europese Unie zou deze zomer zomaar over kunnen zijn. Het anti-Europese sentiment wordt aangewakkerd door partijen als UKIP, die alle buitenlanders het liefst de zee over zou sturen. Veel mensen zijn bang dat de immigranten uit Oost-Europese landen hier alleen maar komen om een uitkering te krijgen.
Een referendum over de vraag of het land lid moet blijven van de EU was een van de verkiezingsbeloften van David Cameron. Voordat hij deze vraag bij de mensen neer zou leggen wilde hij stevig onderhandelen met de EU over veranderingen in het lidmaatschap van de UK. Dat is afgelopen weekend gebeurd. Er is afgesproken dat sociale zekerheid voor immigranten beperkt mag worden en dat individuele landen meer mogelijkheden krijgen om Europese wetsvoorstellen te vertragen (nu.nl).
De meest principiële kwestie is de tekst van het Verdrag van de Europese Unie. Daarin staat dat de EU streeft naar “ever closer union among the peoples of Europe”. Dit reflecteert een toekomstvisie waarin de EU steeds meer gaat functioneren als een land. Gevoelsmatig kan ik me daar wel in vinden (ik heb ooit ook voor een Europese grondwet gestemd), hoewel ik niet alle politieke implicaties daarvan overzien. Er zijn wel meer landen die niet achter deze zin staan. Maar de bewoners van de Britse eilanden wilden een expliciete vermelding dat dit niet over hen gaat. Dit is de tekst die nu is toegevoegd: “It is recognised that the United Kingdom … is not committed to further political integration in the European Union … References to ever-closer union do not apply to the United Kingdom.”
Het pro-EU kamp hoopt dat deze aanpassingen goed genoeg zijn voor de Britten. Op 23 juni mogen ze hierover stemmen in een referendum. De strijd is nu goed losgebarsten en lijkt ook een vechtpartij binnen de Conservative Party te worden. Ondertussen kunnen wij Europeanen in de UK alleen maar ons lot afwachten…